چنگ زدن به دانش یا فرار از آن؟

امروزه ما در عصری زندگی می کنیم که چهار اطراف مان را موج حجیم از اطلاعات احاطه کرده است و گاهی خودمان را غرق در وسط آن می‌بینم. شاید برای شما هم جای تعجب باشد که علم و دانش امروز چی تفاوتی با علم و دانش زمان علی سینا، خوارزمی ، مولانا در کل قدیما دارد طوریکه این اشخاص صاحب تمام دانش زمان خودشان بوده اند و تا امروز نامشان در تاریخ بشر ماندگار شده ولی برعکس امروزه با وجود دسترسی آسان بشر به اطلاعات و در دست داشتن آن چرا هر کسی نمی تواند از همه دانش عصر حاضر مستفید شود و خود را مبدل به حکیم زمانه کند.

پیشرفت علم و گسترش دانش بشر یا چاه مرگبار دانش؟

اگر دقیق تر علم و دانش امروزی را به زمان قدیم مقایسه کنیم متوجه تفاوت چشم گیری در بین آنها خواهیم شد، پیشرفت و توسعه دانش، امروز ما انسان ها با در دست داشتن تکنالوژی و وسایل پیشرفته برای انجام پژوهش های علمی روز به روز بر دانش بشر افزوده ایم، این دانش نقش چشم گیری بر توسعه تمدن و فرهنگ جوامع داشته است بطور مثال برای پیمودن مسافت های طولانی که قبلاً نیاز به ماه ها زمان داشتیم، امروزه ما دانش ساخت طیاره های را داریم که این زمان را به ساعت ها کاهش داده است، ویا مرضی که باعث تلف شدن هزاران انسان در زمانش شده بود امروزه به سبب همین توسعه علم و دانش خودش در حال حذف شدن از روی سیاره زمین است.

اما آیا حجم دانش امروز و گذشته باهم برابر اند؟

بطور قاطع می توان پاسخ داد «نه!»، در زمان قدیم علم به این اندازه امروز پیشرفت نکرده بود و تنها حجم کمی از دانش که بر اثر تجربه جوامع، محدود به جغرافیای خاص، در دست اندکی از دانشمندان و حکیم های آن زمان بود است موجود بوده، درین وسط بخش اعظم از مردم دسترسی کامل به دانش عصر شان نداشتند، و از طرف دیگر همین کم بودن حجم دانش فرصتی بود برای دانشمندان تا در مقابل اسم شان چندین شغل ذکر شود بطور نمونه  ابن سینا همه‌چیزدان، پزشک، ریاضی‌دان، اخترشناس، فیزیک‌دان، شیمی‌دان، جغرافی‌دان، زمین‌شناس، شاعر، منطق‌دان، فیلسوف، موسیقی‌دان و..۱. در حقیقت کار این دانشمندان به مثابه فداکاری محسوب میشود که باعث شد دانش آن زمان از نسل به نسل انتقال یافته و دانش و علم عصر حاضر را شکل داده است.

آیا این گونه دانشمندان در عصر حاضر هم وجود دارند؟

تا اینجا شاید متوجه شده باشید که پیمودن راه دانشمندان گذشته، امروزه با این حجم دانش موجود، خیلی دشوار و حتی ناممکن است، و در مقابل این عظمت که هر علم شاخه های فراوان دارد و هر شاخه بخش های نامحدود و وسیع به خود اختصاص داده است به این نتیجه میرسیم که  راهی جز متخصص شدن تنها در یک حیطه برای دانشجو ها موجود نمیباشد مگر با مشقت فراوان برای دومی.

چرا انسان امروز نمی‌تواند دنبال دو خرگوش بدود؟

ما انسان ها تنها یک بار زندگی میکنیم و با ارزش ترین دارایی مان «وقت» مان است، برای بدست آوردن بهترین بهره از زندگی و در راستای ارزش های مان زندگی کنیم باید از این وقت گرانبهای خود به خوبی استفاده کنیم.

امروزه با پیشرفت دانش و بوجود آمدن تکنالوژی های نظیر تلفن های هوشمند، کامپیوتر، اینترنت و شبکه های اجتماعی سهولت های بیشمار در اختیار ما قرار دارد، نه تنها شما میتوانید براحتی و با تنها باز کردن چند صفحه در جعبه مستطیلی موجود در دست تان -موبایل- با افرادی در آن طرف کره خاکی تماس برقرار کنید و همدیگر را تماشا کنید بلکه راحت تر از آن با یک جستجوی ساده همه دانش عصر حاضر را در مقابل چشمانتان ببینید.

اما همان طور که بزرگترین دغدغه بشر در عصر حاضر «وقت» شان است، نه تنها که وسیع بودن دانش امروز مانع بر دست یابی بر همه آن است بلکه حواس پرت کن های بیشماری در چهار اطراف ما وجود دارند که همیشه دنبال ربودن توجه و تمرکز شما هستند و اگر با کمی آگاهی نگاه کنید می‌فهمید که روزانه شما ساعت ها از عمر عزیز تان را به راحتی تسلیم این دزد های ماهر می کنید و از آن غافل هستید، این دزد های ماهر شامل شبکه های اجتماعی، اعلانات تبلیغاتی، جعبه مستطیلی که در خانه ویا در دست دارید – تلویزیون و موبایل –  و غیره می باشد.

اصل درآمد شرکت های تبلیغاتی بدست آوردن توجه شما میباشد و بطور نمونه این کار را از طریق طراحی شبکه های اجتماعی به روش مهندسی روانشناختی ذهن انجام می دهند تا شما بدون دانستن و فشاری زیاد ساعت های پر ارزش تان را در آنها سپری کنید.

دنبال هدف و نیاز نزدیک حرف اول را میزند.

تا حالا فهمیده باشید که امروزه شما در مقابل دو غول بزرگ قرار دارید اول دانش وسیع و دوم دزد های وقت شما، اولی تا زمانی ارزشی برای شما نخواهد داشت که شما مسیر و هدف زندگی تان، که می‌خواهید به آن دست یابید، را مشخص کنید.

چرا هدف را تعیین کنید در حالی که میتوانید خود را غرق دانش وسیع کنید؟

چون زمان ما محدود است و اگر شما بدون داشتن هدف مشخص سراغ دانش بروید خود تان را سرگردان در بین آن خواهید یافت، طوری که نمی توانید از هیچ یک از دانش تان استفاده کنید، نظر به آن  بسیاری از شرکت‌ها امروز دنبال متخصص ها و افرادی که تنها در یک حوضه به خوبی به سطح عالی رسیدند هستند. در واقع افراد بزرگ که در جهان نام و نشانی از خود بجا گذاشتن آنهایی هستند که هنگام شروع کار شان یک زینه‌ای بلندی برای خود انتخاب کردن و تا آخر آن را ادامه داده اند و برعکس آنهای که  هزار ها زینه را امتحان کرده و از یک شاخه به شاخه دیگر پریدند نه شما میشناسید شان و نه من.

آیا تجربه کردن دانش و علاقه های مختلف ممنوع است؟

در اصل موفقیت مجموعه از تجربیات کسب شده از حیطه های مختلف است که دست به هم میدهند و فرد میتواند یک شاهکار خلق کند، اما باید نظر به نیاز نزدیک پیش برویم، در بین دانش وسیع عصر حاضر و داشتن دغدغه زمان محدود و اشتیاق چنگ زدن به چندین حیطه، ملزم این است که نیاز تان را در اولویت قرار دهید، توجه به نیاز که در شرایط کنونی دارید و کسب دانش آن می توانند از سرگردانی شما را رهایی بخشد و در وقت و زمان تان صرفه جویی شود، مثلاً اگر شما میخواهید و مهارت  که به آنها علاقه دارید اول سمت آن یکی بروید که در حال حاضر به آن ضرورت دارید و بعد از آن سراغ دومی میتوانید به راحتی بروید.

دنبال یک دانش را در یک زمان بروید.

همان طور که چند کاره شدن بالای بهره وری تان اثر منفی میگذارد، یادگیری چندین مهارت و کسب دانش آن در یک زمان باعث کاهش سرعت تان در بدست آوردن آن میشود و گاهی نتایج قابل قبول نمی باشد.

تلاش کنید از قانون نیاز نزدیک استفاده کنید و مهارت های که در آینده نزدیک به آنها ضرورت دارید را در اولویت یادگیری تان قرار دهید.

در پایان انسان امروزی نیاز به تمرکز بیشتری برای یادگیری دانش و مهارت جدید دارد پس همواره تلاش کنید که هنگام یادگیر هر عامل خواس پرتی را از خود دور کنید و از زمانی را که به یادگیری اختصاص دادید بهترین استفاده را ببرید و خود را از تمام ورودی های اطراف و جهان دور کنید.

با قلم  احمد بلال شمس

۱۶ ژانویی ۲۰۲۳